BunscoilAn tSraith Shóisearach/G.C.S.EAn tSraith Shinsearach/AS/A2
Ceacht 14: Magadh 'tá tú! Bá agus focalbhá.
4:48
Roinn le Google Classroom
SÁBHÁIL
0
SNAS TV
Sa cheacht seo, caithfidh muid spotsolas ar cheann de na tréithe is suntasaí den teanga labhartha – is é sin an bealach a bhfágann cainteoirí líofa fuaimeanna nó focail áirithe ar lár nuair a bhíonn siad ag labhairt go gasta. Tugtar ‘bá’ (elision) agus ‘focalbhá’ (ellipsis) ar na nósanna seo. San fhíseán agus sna bileoga a bhaineann leis an gceacht seo, tarraingeoidh muid aird ar roinnt comhthéacsanna ina mbíonn bá agus focalbhá i gceist sa Ghaeilge agus beidh deis ag na foghlaimeoirí cleachtadh a dhéanamh ar na nósanna seo ina gcuid cainte féin.
Ábhar tacaíochta
Ceachtanna lena mbaineann
Bíonn tábhacht ar leith ag baint le cúrsaí béime sa chumarsáid. Cuirtear béim ar fhocail áirithe sa chaint le cabhrú leis an éisteoir an teachtaireacht a thuiscint i gceart. Is iomaí bealach atá sa Ghaeilge le béim a chur ar fhocail áirithe san abairt. Sa cheacht seo díreoidh muid ar roinnt acu, ina measc, foirmeacha treise, iarmhíreanna treise agus struchtúr na copaile.
Ceacht 15: Ní tusa a bheas thíos leis ach mise! Treisiú agus béim.
SNAS TV
4:49
Sa cheacht seo, caithfidh muid spotsolas ar ghné an-tábhachtach den idirghníomhaíocht labhartha; is é sin, aisfhreagraí nó backchannels. Seo na focail, frásaí agus fuaimeanna beaga a úsáideann muid i gcomhráite le freagairt do chaint an duine eile. Is cuid an-tábhachtach den chumarsáid iad, mar is iad na cleasa beaga seo a chuireann an ‘comh’ sa ‘chomhrá’.
Ceacht 13: I ndáiríre? Ag freagairt do chaint daoine eile
SNAS TV
6:56
Is minic a bhíonn foghlaimeoirí Gaeilge ag rá go bhfuil sé deacair Gaeilge Uladh a thuiscint agus sa cheacht seo tá muid chun rud inteacht a dhéanamh fá dtaobh de sin! Breathnóidh muid ar mhír ghairid ó Ros na Rún ina bhfuil John Joe agus Noreen ag cur agus ag cúiteamh faoi Mack. Tarraingeoidh muid aird ar na focail agus ar na frásaí ar fad a bhaineann go dlúth le Gaeilge Uladh agus déanfaidh muid roinnt plé ar na tréithe foghraíochta a bhaineann leis an gcanúint sin.
Ceacht 12: Caithfidh muid rud inteacht a dhéanamh fá dtaobh de! Spotsolas ar chanúint Uladh.
SNAS TV
5:52
Bhí Tony agus Berni ag ligean orthu féin go raibh siad ag siúl amach le chéile agus anois tá siad ag pleanáil conas is féidir leo deireadh a chur leis an gcaidreamh. Sa cheacht seo, feicfidh muid na straitéisí éagsúla a úsáideann siad le teacht ar chomhréiteach. Foghlaimeoidh muid freisin conas struchtúr na copaile a úsáid le treisiú a dhéanamh ar an ngné is tábhachtaí den abairt.
Ceacht 11: Más sin atá uait! Ag teacht ar chomhréiteach.
SNAS TV
7:20
Bhí Micheál agus Laoise ag iarraidh ceiliúradh a dhéanamh ar an gcéad date a bhí acu ach tagann sé chun solais nach bhfuil siad ar aon intinn faoin áit a raibh siad an oíche sin. Sa cheacht seo, foghlaimeoidh muid straitéisí le míthuiscintí a réiteach. Tarraingeoidh muid aird, freisin, ar an iarmhír threise agus ar chúrsaí béime sa chaint.
Ceacht 10: Le buan mo chuimhnese… Ag iarraidh míthuiscintí a réiteach.
SNAS TV
7:48
Ba mhaith le Mícheál ceiliúradh a dhéanamh ar an chéad date a bhí aige le Laoise. Ach níl fonn dá laghad ar Laoise picnic a bheith aici ar an trá i mí Eanáir. Sa cheacht seo, foghlaimeoidh muid conas fearg a chur in iúl. Tarraingeoidh muid aird, freisin, ar an gclaonadh a bhíonn ag cainteoirí an tuiseal ginideach a sheachaint i gcomhthéacsanna áirithe sa teanga labhartha.
Ceacht 09: Rómánsúil mo thóin! Ag cur fearg in iúl.
SNAS TV
6:38
Téann Tadhg i mbun filíochta agus é ag cliúsaíocht le spéirbhean álainn ar an tsráid. Baintear stangadh as, áfach, nuair a thuigeann sé go bhfuil an spéirbhean chéanna pósta lena chol ceathrar, Sonny, fear a bhfuil an dearg-ghráin aige air. Sa cheacht seo, caithfidh muid spotsolas ar an saibhreas teanga a bhaineann leis an bhfocal 'dearg'. Tarraingeoidh muid aird, freisin, ar fhuaimniú na mbriathra san aimsir fháistineach.
Ceacht 08: Gabh i leith, a leanbh! Ag cliúsaíocht sa Ghaeilge.
SNAS TV
8:23
Ní bhíonn sé éasca comhrá deacair a thosú, leithscéal a ghabháil ná glacadh le leithscéal. Sa cheacht seo, foghlaimeoidh muid ó Bherni agus Caitríona conas na rudaí sin a dhéanamh. Tarraingeoidh muid aird, freisin, ar an tuiseal gairmeach sa chaint.
Ceacht 07: Déan dearmad air! Ag gabháil leithscéil.
SNAS TV
5:45
Tá Tadhg agus a chol ceathrar, Sonny, in adharca a chéile faoi thalamh a muintire. Sa cheacht seo, feicfidh muid an bheirt fhear ag sárú ar a chéile agus feicfidh muid na bealaí éagsúla a n-úsáideann Sonny an focal 'maith' chun an ceann is fearr a fháil ar Thadhg bocht.
Ceacht 06: Glan leat, maith an fear! Daoine ag sárú ar a chéile.
SNAS TV
7:41
Tá Tadhg i mbun a sheanchleasaíochta. Tá sé chun feall a imirt ar dhuine éigin agus tá sé ag iarraidh ar Rónán bocht an 'jaibín beag' a dhéanamh dó. Sa cheacht seo, foghlaimeoidh muid conas duine a mholadh i gcomhthéacs foirmiúil agus neamhfhoirmiúil agus pléifidh muid na bealaí a nglacann daoine le moladh. Tarraingeoidh muid aird, freisin, ar an díspeagadh '-ín' sa Ghaeilge.
Ceacht 05: Fair play dhuit! Ag moladh duine.
SNAS TV
7:31
Tabhair dúinn do thuairimí
Eolas
Nuachtlitir
Clárú don Nuachtlitir
©2023 Cóipcheart TG4